Slaapwandelen is een veel voorkomende slaapstoornis die kan worden uitgelokt door een reeks omgevingsfactoren, zoals stress en angst. Het wordt ook in verband gebracht met verschillende andere medische aandoeningen, zoals narcolepsie, epilepsie en bepaalde medicijnen. De aandoening heeft ook een erfelijke dimensie, en komt vaker voor bij kinderen dan bij volwassenen. Het kan gevaarlijk zijn en tot verwondingen of de dood leiden als het niet wordt behandeld en niet onder controle wordt gehouden. Deze aandoening treft echter 1% van de wereldbevolking, waardoor het een vrij veel voorkomende aandoening is.
De meest voorkomende vorm van slaapwandelen wordt gekenmerkt door het feit dat de persoon in staat is om op te staan en zich te verplaatsen terwijl hij slaapt, zonder dat hij zich daar achteraf iets van herinnert. De nachtrust begint met een fase van lichte slaap, dan diepe slaap en ten slotte de REM-slaap, waarin we dromen. Deze cyclus duurt ongeveer 90 minuten en wordt gedurende de nacht 6 tot 9 keer herhaald. Slaapwandelen komt voor aan het eind van de eerste fase: de diepe slaapfase.
Slaapwandelen kan gevaarlijk zijn voor de betrokkene zelf, maar ook voor zijn naasten, dus is het van essentieel belang te begrijpen wat de oorzaken zijn en hoe het in de toekomst kan worden voorkomen.
Slaapwandelen, of onbewuste actie tijdens de slaap
Slaapwandelen is een slaapstoornis waarbij mensen in halfbewuste toestand tijdens de slaap bewegen en relatief complexe handelingen verrichten. Hoewel het het vaakst bij kinderen voorkomt, kan het ook bij volwassenen voorkomen.
Mensen met deze stoornis staan op en lopen rond in hun slaap. Ze weten misschien niet wat ze doen of waar ze heen gaan. Slaapwandelen wordt vaak uitgelokt door stress, alcoholgebruik of slaapgebrek.
Iemand die slaapwandelt wordt een slaapwandelaar genoemd. Iemand die slaapwandelt ziet er meestal zo uit: zijn ogen zijn open, hij kan alles horen, zien en ruiken, en zijn lichaam in evenwicht houden, soms zelfs beter dan wanneer hij wakker is. Dit verklaart de legendarische behendigheid van slaapwandelaars. De waarneming van gevaar is duidelijk sterk verminderd tijdens deze nachtelijke omzwervingen, wat kan leiden tot het uitvoeren van duizelingwekkende kunstjes die men niet zou durven doen als men wakker is.
Voor een studie, gepubliceerd in het vaktijdschrift Sleep, hebben Dr. Régis Lopez en zijn team honderden slaapwandelende patiënten gevolgd op de afdeling slaapstoornissen van het Gui-de-Chauliac ziekenhuis in Montpellier. Onder hen meldde een op de twee patiënten een episode van gewelddadige parasomnia, hetzij tegen zichzelf of tegen de persoon die het bed deelde. Van degenen die gewond waren geraakt, zei bijna 80% geen pijn te voelen en gewoon niet wakker te zijn geworden. Deze patiënten die gespecialiseerde slaapafdelingen raadplegen, zijn echter vaak ernstige gevallen, die een reële behoefte aan follow-up en behandeling hebben. Volgens Dr Lopez, zijn deze verhalen heel gewoon in slaap eenheden.
Wat zijn de meest voorkomende symptomen van slaapwandelen?
Slaapwandelen is een slaapstoornis waarbij een persoon opstaat en loopt terwijl hij slaapt. Dit kan gevaarlijk zijn voor zowel het individu als de mensen om hem heen, omdat zij zich niet bewust zijn van hun omgeving. In sommige gevallen kan de patiënt, zonder zich van het gevaar bewust te zijn, tijdens een aanval een auto gaan besturen, het gasfornuis aanzetten of uit het raam springen.
Veel voorkomende symptomen van slaapwandelen zijn
- Opstaan en lopen in je slaap
- Praten in je slaap
- Lichamelijke reacties op je dromen
- In slaap vallen op ongeschikte momenten gedurende de dag, zoals in de klas of op het werk.
Wat veroorzaakt slaapwandelen?
slaapwandelen kan worden veroorzaakt door veel verschillende factoren, zoals stress, slaapgebrek, lichamelijke uitputting, bijwerkingen van medicijnen, of het kan erfelijk zijn. Slaapwandelaars herinneren zich hun slaapwandel episodes meestal niet de volgende dag.
De meest voorkomende oorzaak van slaapwandelen lijkt stress en angst te zijn. Stressvolle gebeurtenissen in het verleden (posttraumatische stressstoornis), zoals een oorlogssituatie of een trauma in de vroege kindertijd, kunnen ook later in het leven de aanleiding zijn.
Angststoornissen en depressie zijn ook een veel voorkomende oorzaak van slaapwandelen, omdat deze aandoeningen het vermogen van de hersenen aantasten om gedrag tijdens de REM-slaap te controleren. Sommige mensen geloven dat de oorzaak van slaapwandelen te wijten is aan een onevenwicht van neurotransmitters in het lichaam. Dit gebrek aan evenwicht leidt tot een tekort aan serotonine, waardoor u ’s nachts angstig en onrustig wordt en niet in slaap kunt vallen. Anderen geloven dat de oorzaak van slaapwandelen te wijten kan zijn aan druk op de hersenstam of de hypothalamus.
De oorzaak van het probleem kan ook genetisch zijn: slaapstoornissen zoals slaapwandelen kunnen erfelijk zijn. Hormonale veranderingen (zoals de puberteit) kunnen ook slaapwandelen veroorzaken, net als het stoppen met slapen bij jonge kinderen terwijl zij nieuwe slaapgewoonten ontwikkelen. Er is vastgesteld dat slaapwandelen een vorm van autosomaal dominante overerving is, met onvolledige penetratie (d.w.z. slechts één ouder met dit gen kan het aan het kind doorgeven, maar dit is niet gegarandeerd). In 45% van de gevallen zal slaapwandelen optreden als slechts één ouder is aangedaan, in 60% als beide ouders zijn aangedaan. Er werd geen verschil vastgesteld naar gelang van het geslacht.
Slaapwandelen bij kinderen
De frequentie piekt tussen de leeftijd van 4 en 8 jaar. Aangenomen wordt dat 25% van de gezonde kinderen in hun leven wel eens slaapwandelt. In vele studies wordt aangenomen dat het wordt veroorzaakt door corticale onrijpheid, namelijk dissociatie en falen van cortico-subcorticale verbindingen. Slaapwandelen wordt in 25 tot 33% van de gevallen geassocieerd met enuresis, obsessieve-compulsieve stoornis en slaapapneu-syndroom. Rustelozebenensyndroom, slaapwandelen en nachtmerries komen vaker voor dan in de algemene bevolking.
Slaapwandelen verdwijnt meestal in de puberteit. Het kan ook bij volwassenen terugkomen, maar vaker op latere leeftijd.
Verschillende vormen van slaapwandelen
Slaapwandelen is een stoornis waarbij mensen moeten opstaan en rondlopen terwijl ze slapen.
Het wordt ook wel slaapwandelen genoemd en kan op elke leeftijd gebeuren. Het kan een erfelijke aandoening zijn of het kan ontstaan door stress, angst of zelfs slaapgebrek. Zoals eerder uitgelegd, komt slaapwandelen voor tijdens de diepe slaap, wanneer het lichaam zichzelf herstelt en de hersenen rusten.
Er zijn over het algemeen drie hoofdtypen slaapwandelen:
- Licht slaapwandelen : de slaapwandelaar beweegt zich in bed, of door het huis, maar dit is relatief incidenteel.
- Risicoslaapwandelen : Hetzelfde als bij licht slaapwandelen, behalve dat de aanvallen frequenter zijn: twee of meer keer per week.
- Terreur slaapwandelen : Verreweg het moeilijkst om mee om te gaan, de slaapwandelaar kan zich zeer gewelddadig gedragen en schreeuwen, waarbij hij alle verbinding met de werkelijkheid verliest. Er is dan een reëel risico op een ongeval zoals defenestratie.
Naast deze verschillende categorieën is er ook nog sexsomnia, of seksueel slaapwandelen, een zeldzame vorm van slaapwandelen waarbij de persoon seksuele handelingen verricht, vaak op een uitzinnige manier. Deze vorm wordt meestal toegeschreven aan een genetische oorzaak.
Behandelingen voor slaapwandelen
Kan het voorkomen worden?
Slaapwandelen kan worden voorkomen door alcohol en antidepressiva te vermijden, niet zonder slaap te komen en slapeloosheid te voorkomen, alsook door stress, angst en conflicten die deze aandoening kunnen uitlokken, te vermijden of tot een minimum te beperken.
Gelukkig kunnen deze oorzaken van spanning worden weggenomen met behulp van vele ontspanningstechnieken en hulpmiddelen, zoals massage of ademhalingsoefeningen. Een van de nieuwste hulpmiddelen die u kunt gebruiken is een massage matras of matras topper, zoals de ANDUMEDIC, om te genieten van een intens moment van ontspanning zonder dat er iemand nodig is om u te helpen.
In de meeste gevallen is behandeling niet nodig om slaapwandelen tegen te gaan, maar in andere gevallen zal het nodig zijn kalmerende middelen toe te dienen om de slaapwandelepisoden te helpen verminderen, vooral als de aanvallen acuut zijn en gevaarlijk voor de patiënt en de mensen om hem heen.
Het is belangrijk om te weten dat het niet gevaarlijk is om iemand die slaapwandelt wakker te maken: er is een groter gevaar dat hij gewond raakt tijdens het slaapwandelen zelf, omdat hij kan struikelen en zijn evenwicht kan verliezen zonder de mogelijkheid om de val te breken. Zo kunnen scherpe of gevaarlijke voorwerpen, elektronische kabels of zelfs het verplaatsen van meubilair om het risico op vallen te verminderen, alsook het fysiek blokkeren van de toegang tot trappen, allemaal mogelijke maatregelen zijn om letsel te voorkomen. Het wekken van de slaapwandelaar zal waarschijnlijk verwarring, ongemak en, in sommige gevallen, een gevoel van schaamte veroorzaken. Daarom is het nog steeds het beste om ze niet wakker te maken en ze, indien mogelijk, voorzichtig terug naar bed te begeleiden.
Welke specialist moet geraadpleegd worden om slaapwandelen te behandelen?
De specialist die slaapstoornissen zoals slaapwandelen behandelt, is een deskundige op het gebied van neurologie, neurofysiologie, psychologie of psychiatrie, afhankelijk van de vraag of de oorzaken van het slaapwandelen andere medische of psychologische aandoeningen zijn, zoals onder meer angst, depressie of stress. Slaapgeneeskunde is dus een specialisatie op zich.
Hoe wordt de diagnose bevestigd?
De eerste diagnose wordt meestal gesteld op basis van getuigenissen van familieleden. Als er een video is gemaakt van de aanval, kan die van belang zijn om de toestand te bevestigen. In het algemeen wordt gedurende twee nachten in een slaaplaboratorium gebruik gemaakt van een elektro-encefalogram (een apparaat dat verbonden is met elektroden die in verschillende delen van de schedel zijn geplaatst). Dit is om andere mogelijke parasomnieën (abnormaal gedrag tijdens de slaap of het inslapen) uit te sluiten, of om te begrijpen of externe factoren de aanvallen veroorzaken.
Wanneer moet u een arts raadplegen?
Sporadische episodes van slaapwandelen zijn meestal geen reden tot bezorgdheid en lossen vaak vanzelf op. U kunt het slaapwandelen gewoon noemen tijdens een routine consult of medisch bezoek. Raadpleeg echter uw huisarts voor doorverwijzing naar een specialist als de slaapwandelepisodes:
- Komt meer dan een of twee keer per week voor of meerdere keren per nacht.
- resulteert in gevaarlijk gedrag of verwonding van de slaapwandelaar of anderen
- de slaap van de huisgenoten of van de slaapwandelaar aanzienlijk verstoort
- Overdag symptomen veroorzaken van overmatige slaperigheid of moeite met het uitvoeren van uw taken.
Medicijnen om slaapwandelen te behandelen
Over het algemeen is voor slaapwandelen geen medicatie nodig, hoewel de specialist soms kan besluiten kalmerende middelen te gebruiken om het risico van deze episoden te verminderen.
In ieder geval is het de specialist die op basis van een passende diagnose zal beslissen of de oorzaak van het slaapwandelen te wijten kan zijn aan een andere aandoening, zoals depressie of angst. In dat geval kan het nodig zijn een behandeling van de onderliggende oorzaak te starten om de slaapwandelsymptomen te laten verdwijnen.
Alternatieve behandelingen/h3>
Hypnose is een alternatieve benadering voor de behandeling van een reeks slaapstoornissen, waaronder slaapwandelen. Een paar sessies zijn meestal voldoende om de aanvallen in de mildste gevallen te kalmeren. Voorlopige studies wijzen op een aanzienlijke verbetering van de toestand van de patiënten na het ondergaan van klinische hypnose. Uit de resultaten van de studie van onderzoeker Peter Hauri blijkt dat slaapwandelaars die met hypnose werden behandeld, een verbetering van 50% meldden na 18 maanden en van 67% na 5 jaar.
Homeopathie kan ook verlichting bieden bij symptomen, voornamelijk twee soorten:
- Kalium bromatum: een homeopathisch geneesmiddel op basis van kaliumbromide, dat wordt gebruikt bij slaapstoornissen bij kinderen, psychomotorische onrust en geheugenstoornissen die verband houden met intellectuele vermoeidheid.
- Lycopodium clavatum: verkregen uit lycope, ook bekend als wolfspoot of knotsgras. Het wordt gebruikt bij de behandeling van gastro-enterologische, urologische, dermatologische, KNO- en pneumologische aandoeningen, alsook bij gedrags- en stofwisselingsstoornissen. Het is daarom effectief bij het verlichten van slaapwandelen, naast vele andere voordelen.
